ثبت طرح صنعتی چیست؟ از کجا شروع کنیم؟

ابتدا بهتر است قبل از هر چیزی تعریفی که از طرح صنعتی در قوانین داریم را بدانید، خیلی کوتاه.

طرح صنعتی چیست

در قانون مربوط به ثبت برند و اختراعات، ماده 20 آن، به طرح صنعتی اشاره دارد و مطابق با این قانون، طرح صنعتی را می توان اینگونه تعریف کرد: طرح صنعتی چیست

وجود هرگونه ترکیب خطوط، رنگ و یا هرگونه اشکال سه بعدی دارای خطوط به صورت رنگی و یا حتی بدون وجود رنگها، ترکیبی جدیدی از محصول یا فرآورده های صنعتی را بوجود آورد؛ به گونه ای که در شکل اولیه محصول تغییر ایجاد شده باشد.

بنابراین، متقاضیان ثبت طرح صنعتی باید به این نکته توجه داشته باشند که قبل از ثبت طرح خود، حتما باید به فرآوری جدیدی از محصولی که می خواهند تولید کنند، دست یافته باشند.

ثبت طرح صنعتی چیست

گاهی شما محصولی را تولید می کنید که قبلا تولید نشده است، یا به شکلی که شما ارائه می دهید ارائه نشده است، طبیعتا برای فروش نگران هستید که با ورود آن به بازار، خیلی زود از روی محصول شما کپی هایی بیرون بیاد و بازار فروش شما را که شخص شما خالق آن بودید نابود کند. برای کم کردن این نگرانی ( و نه از بین بردن کامل آن چون همیشه کپی کاران راه هایی برای ایجاد تمایز و به قول عامیانه دبه کردن دارند ) باید طرح محصول خود را در اداره مالکیت معنوی ثبت کنید، گواهی ثبت طرح صنعتی بگیرید تا بعدا بتوانید مانع از کپی برداری از محصولتان بشوید.

یک طرح صنعتی چه طرحی است؟

مهمترین خصیصه یک طرح صنعتی، بدیع بودن آن طرح است؛ یعنی طرحی جدید که دارای اصالت باشد. ابتکاری بودن اینگونه طرحها این نکته را یادآور می شود که اصولا در دنیای طبیعت، مانند آنها نباید وجود داشته باشد و نوعی اختراع محسوب گردد.

بطور مثال خودروهای جدیدی که بدون استفاده از سوخت فسیلی، با نیروی برق کار می کنند، نوعی اختراع جدید از نسل خودروهای بنزینی و گازوئیلی است که می توان آن را یک طرح صنعتی مهم و بزرگ در صنعت خودرو سازی، محسوب نمود. باید دانست که طرحهای صنعتی می توانند در قالب هر شئ که قابلیت استفاده دارد، قرار گیرند و لذا از صنایع خودروسازی تا ماشین آلات صنعتی و کشاورزی، پوشاک، ابزارآلات مختلف فنی صنعتی و حتی کالاها و اجناس لوکس را نیز در بر می گیرد.

مراحل ثبت طرح صنعتی

ثبت طرح صنعتی از دو طریق داخل و خارج از کشور صورت می پذیرد.

برخی از طرحهای صنعتی ممکن است در خارج از کشور، توسط مالکین آنها ایجاد شوند و لذا برای ثبت آنها باید از راههای قانونی که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت، اقدام نمود. در ابتدا به توضیح مراحل ثبت طرح صنعتی در داخل کشور می پردازیم.  

الف) مراحل ثبت داخلی طرح صنعتی

1- مراجعه به سایت اداره مالکیت صنعتی و تکمیل فرمهای مربوط به ثبت، که به همراه اظهارنامه طرح می باشد.

2- بارگذاری مدارک لازم در سایت و ارسال الکترونیکی آنها به همراه فرمهای تکمیل شده به اداره مالکیت صنعتی.

3- بررسی مدارک از سوی اداره ثبت مالکیت صنعتی. چنانچه مدارک فاقد نقص بود، طرح صنعتی متقاضی، ثبت قانونی شده و در غیر اینصورت جهت رفع نقص، مرجوع می گردد.

هزینه ثبت طرح صنعتی

هزینه ثبت طرح صنعتی بدون احتساب واریزی های سامانه، در موسسه میزان از 1.5 میلیون تومان تا 3 میلیون تومان می باشد.

زمان ثبت طرح صنعتی

زمان ثبت طرح صنعتی به دو قسمت تقسیم می شود، زمان اول برای بررسی پرونده و طرح شما می باشد که حدود 30 روز زمانبر است و زمان بعدی برای درج آگهی در روزنامه رسمی می باشد که آن هم در مجموعه 35 روز زمان میبرد یعنی مجموعا حدود 70 روز.

مدارک لازم برای ثبت طرح صنعتی در ایران

برای ثبت طرح صنعتی خود، یک سری از مدارک لازم باید تهیه و سپس تسلیم اداره ثبت مالکیت صنعتی گردد. از آنجایی که ارائه طرحها می تواند شامل اشخاص حقیقی و حقوقی باشد، بنابراین مدارک مورد نیاز هر یک را به تفکیک در زیر می آوریم.

الف) اشخاص حقوقی چه مدارکی باید ارسال کنند

 1- تصویر درج آگهی ثبت در روزنامه رسمی، که ثبت شرکت و آخرین ثبت تغییرات شرکت در آن، قید شده باشد.

2- تصویر اسناد هویتی طراح طرح صنعتی (کارت ملی و شناسنامه)

3- رونوشت اسناد هویتی مالکان و اعضاء ذی حق امضاء شرکت (کارت ملی و شناسنامه).

4- ارائه مدارک مربوط به نشانی و کد پستی شرکت، شماره تماسهای تلفن ثابت و همراه و آدرس الکترونیکی (ایمیل) اعضاء دارای حق امضاء شرکت.

5- ارائه 6 قطعه عکس واضح از نمونه طرح از زاویه های متفاوت. ( عکس ها باید به صورت 3D باشند، از تمامی جهات و سه بعدی گرفته شده باشند )

6- توصیف طرح به صورت شفاف، مزیت رقابتی با نمونه های مشابه و ....

ب) اشخاص حقیقی چه مدارکی باید ارسال کنند

1- رونوشت از اسناد هویتی طراح طرح صنعتی (کارت ملی و شناسنامه).

2- ارائه 6 قطعه عکس واضح از نمونه طرح از زاویه های متفاوت.

3- رونوشت از اسناد هویتی متقاضی ثبت طرح صنعتی (کارت ملی و شناسنامه).

4- ارائه مدارک مربوط به؛ نشانی و کد پستی محل سکونت متقاضی، شماره تماسهای تلفن ثابت و همراه و همچنین آدرس الکترونیکی (ایمیل) متقاضی

5- ارائه 6 قطعه عکس واضح از نمونه طرح از زاویه های متفاوت. ( عکس ها باید به صورت 3D باشند، از تمامی جهات و سه بعدی گرفته شده باشند )

6- توصیف طرح به صورت شفاف، مزیت رقابتی با نمونه های مشابه و ....

مراحل ثبت خارجی طرح صنعتی

ثبت طرح صنعتی در خارج از کشور به سه طریق زیر انجام می گیرد:

1- انجام ثبت طرح، به صورت ملی

یعنی متقاضی ثبت، می بایستی کشوری را که قصد ثبت طرح خود در آن را دارد، انتخاب نموده و سپس یا به صورت شخصی و یا از طریق وکیل قانونی، نسبت به ثبت طرح صنعتی خود در آن کشور اقدام نموده و مدارک مربوط به ثبت را، مطابق با قوانین کشور مبدأ که مورد تایید مراجع ذی صلاح داخلی نیز قرار گرفته، پس از ترجمه رسمی، ارسال نماید. لازم به ذکر است که انتخاب این روش، هم زمان بر و هم پر هزینه است.

2- انجام ثبت طرح، به صورت منطقه ای

بر اساس معاهده همکاریهای منطقه ای که بین بسیاری از کشورهای جهان، منعقد و اجرایی شده است؛ چنانچه متقاضیان ثبت طرح صنعتی، تمایل به انجام این کار در یکی از کشورهای عضو پیمان همکاریهای متقابل را داشته باشند، می توانند از حمایت سایر کشورهای عضو نیز، بهره مند گردند.

چنین مزیتی فقط در ثبت به صورت منطقه ای وجود دارد و در هیچ نقطه دیگری از دنیا، حمایت چند کشور دیگر از طرح خود را نمی توانید داشته باشید.

3- انجام ثبت طرح، به صورت بین المللی

متقاضیان ثبت طرح صنعتی در سطح بین المللی، می بایستی تقاضای خود را به سازمان جهانی مالکیت معنوی، واقع در کشور هلند و به شهر لاهه ارسال نمایند. در این خصوص فقط اتباع کشورهای عضو این سازمان می توانند، درخواست خود را به صورت بین المللی اعلام و به سازمان مالکیت معنوی (WIPO) ارسال نمایند. متاسفانه ایران عضو پیمان WIPO نیست و این برای طراحان صنعتی که خواستار ثبت مالکیت بین المللی طرح صنعتی خود هستند، بسیار ناخوشایند است.

مزایای ثبت طرح صنعتی

طرحهای صنعتی که موجب بدعت و خلاقیت در کار تولید و افزایش بهره وری آن می گردند، از بهترین طرحهای کاربردی هستند و قطعا مزایایی برای طراحان به همراه دارد که در زیر به آن اشاره می کنیم.

1- یک طرح صنعتی، در واقع نوعی شخصیت حقوقی و پرستیژ خاص برای شرکت طراح آن به دنبال دارد که میتواند در افزایش مشتری و فروش کالای شرکت، موثر باشد.

2- طرح صنعتی به نوعی دارایی و سرمایه تجاری مخترع آن به حساب می آید.

3- طرح صنعتی باعث ایجاد رقابتی مفید و عادلانه و فعالیت تجاری سالم می شود.

4- طرح صنعتی باعث ارتقاء محصولات پر مخاطب می شود و لذا تبلیغ موثر برای عرضه بهتر چنین محصولاتی، ارزش نهایی طرح صنعتی را بالا خواهد برد.

5- وجود حق انحصاری برای کسانی که نسبت به ثبت طرح صنعتی اقدام نمایند. با وجود ثبت این طرحها است که مالکین طرح می توانند در صورت استفاده غیر مجاز و بدون اجازه آنها از طرحشان، از متخلفین، شکایت نموده و حقوق مادی و معنوی خویش را مطالبه کنند.

6- مالک طرح صنعتی می تواند مجوز استفاده از طرح خود را به صورت محدود به اشخاص دیگر واگذار کند و از مزایای مادی و معنوی آن بهره مند گردد.

7- متقاضیانی که اقدام به ثبت طرح صنعتی نموده اند، می توانند با استفاده از این مزیت، از تولید یا واردات کالاهایی که مشابه و یا همانند طرح صنعتی آنها باشند، جلوگیری کنند.

در اینجا ذکر این نکته ضروری لازم است که مالکان طرح صنعتی، جهت جلوگیری از سرقت ایده و طرح خود، قبل از به ثبت رساندن آن، نباید با کسی در این خصوص سخن گویند و باید از افشای طرح  خود نزد دیگران، خودداری کنند.